Абақтыларда озбырлықтың болуының өзіне өте аз орын қалдыру үшін олардың ішінде мүлтіксіз бейнебақылауды енгізу қажет.

Және де бейнесуретті, түсірілген бұзушылықтарға қолма-қол әрекет жасау үшін,  түрменің бастығымен бірге прокуратураның кезекші қызметкері де көру қажет. Бұдан басқа, жазбалар мызғымайтын мұрағатта бірнеше жыл сақталу қажет.

Бұл сотталғандарды да, күзетшілерді де тәртіпке салады.

Осындай тәжірибе дамыған елдерде көптен қолданады.
Қазіргі техникалық құралдарды азаматтардың өмірлерін …

– Анашым, әке, сендер неге үнемі үйде отырып қалдыңдар? Бір жаққа, тым болмаса жипажайға демалып барып келіңіздер. Мен сіздерге жолдама алып берейін. 

– Рахмет, балам. Бізге үйімізде де жақсы. Біз туралы ұайымдай бермесеңші. 

…

– Анашым, сен неге тағы пойызбен келе жатырсың? Мен саған ұшаққа билет сатып алайыншы. 

– Не үшін? Пойызда жүрген мен үшін үйреншікті және де көңілдірек болар. …

Біздің сыныбымызда бір бұзақы және де сотқар бала болғаны есімде. Ол жақсы оқитындарды және белсенділерді ұнатпайтын. Осының салдарынан біз жиі-жиі төбелесетінбіз. Сол кездерде мен ойлайтынмын: «Әй, оны басқа сыныпқа немесе басқа мектепке ауыстырса ғой, қандай тамаша болушы еді». Меніңше, дәп осы менің мәселемді біржолата шешіп тастайтын сияқты болды. Бірақ оны ешқайда ауыстырмады, сондықтан осы мәселемен, өзіме ұнамсыз адамменен қатар өмір …

Біз достарымызбен жастау болған кездеррмізде бір-бірлерімізді отбасыларымызбен бірге жиі мейрамханаға шақырып тұрғандарымыз есімде. Бірлесіп тамақ ішу жақындатады, сырластық әңгімелерге тартады.

Бірақ әр жолы отырыстардан кейін бізде «Мен төлеймін!» деген қазақ ұлттық ойыны басталатын. Біз тұс-тұстан шотты бірінші даяшыдан, одан кейін бір-бірімізден жұлып алатынбыз және де кең пейілді түрде ол бойынша төлейтінбіз. Шотты жұлып алып, ол бойынша барлығы үшін ақша төлейтін …

Әр жолы, Еуропада болғанымда, мен еуропалық елдер туралы сұқтанып әңгімелеймін.   

Мұнда еш жамандықты көрмеймін.

Біз барлықтарымыз бір-бірімізден бірдеңе үйренеміз.

Шетелдіктер бізге келгенде, оларға да біздең бірдеңелеріміз де ұнайды.  Мысалы, менің американдық қонақтарым біздің қонақжайлылығымызды сүйсініп қалды. Бәлкім, олар үйлеріне қайтып барғаннан соң, өздерінің достарына Қазақстан жайлы айтқан шығар және де осы сұрақта бізді өздерінің отандастыры алдында ғибрат тұтқан шығар. …

Еуропалықтардың мінез-құлықтарының бір ерекшеліктерін байқап қалдым: бұзушылықтарға төзбеушілік және адамдарға деген тиісті көзқарас.

Таңертеңгілікте отельдің тіркеу бөліміндегі қыз сізге жылы күлімдеген және де сіздің балаңыздың бетін нәзік ұйпалақтаған. Ал тек қана бөлмеден шығумен кешіктірсеңіз болды ды қалды. Дәп сол қыздың өзі сізге күлімсіремейді, көзқарасы қатал, сөйлеген сөзі ерекшелікті сызылған және салқын.

Тек осыдан бір минут бұрын сіз полицейліктен жол сұрап …

     Қазақстанның қалалары үшін дүкендерді, мейрамханаларды, салондарды салтанатты безендіру қалыпты құбылысқа айналған. Бұл қалай жасалады және де қандай күш салынатынын әрбір тоғышар біле қоймас.

     Осылайша қала тұрғындарының көңіл күйін мекемелердің қожайындары емес, көбінесе әкімдіктер көтереді. Олар, барлық өтірік-шынды араластырып, кәсіпкерлерді өздерінің объектілерін гирляндалармен, маңдайша жазулармен, шыршалармен безендендіруді міндеттейді. Кей уақытта бұндай безендіру брендтің тұжырымдамасына қайшы келеді, әсіресе …

Мен бізге, қазақстандықтарға, американдық және еуропалық тұрмыс салтын жиі мысал ретінде келтіремін. Онда тәртіп, ықпалды заңдар қаншалықты жоғары екені, демократия ұстамдырақ екені туралы айтамын.

Кейбір оқырмандар бұны нақты АҚШ елі немесе еуропалық елдердің біреулеріне жағымпаздық деп түсінеді.   

Олай емес екенін сендіргім келеді.

Ол елдерге мен кейбір сұрақтарда ұнамды мысалдар ретінде ғана сүйенемін. Еш уақытта мен оларды дәріптемеймін. Онда да …

Мүдделі еңбек еріксізден жақсырақ екенін ұққанда адамзат капиталистік революцияны бастан кешірді.

Одан кейін, барлығы жұмысты адамдар емес, машиналар істегені жақсырақ екенін ұққанда, өндірістік төңкеріс болды.

Қазір дүние жүзі зияткерлік революцияны бастан кешіріп келеді, өйткені идеялар ең жақсы машиналар мен темірлерден жақсы екенін сезінеді.

Біз оңдаған зауттар мен фабрикаларды салуымыз, бидай мен етті тонналап өсіруіміз мүмкін,  ал Силикон алқабындағы бір ғана …

       1990-жылдары Америкаға алғаш келгенімде бір оқиға есімде қалып қойды.

        Досыммен тыныш көшемен қаланы аралап келе жатыр едік. Бір кезде қасымыздан рэпті бақыртып қойған көлік зу ете қалды. Көлікте жалаң аяқтарын терезелерден сыртқа шығарып, сыраны сорып отырған афроамерикандықтар отыр екен. Бізге ала көздеріменен қарап қояды. Досым оларға қарамауымды сұрады, тіпті теріс қараған дұрыс деп …