Келіссөздер өткізушілердің әр бір командасында «көгершіндер» мен «қаршығалар» бар шығар.

     «Қаршығалар» – қатаң, басқыншылық саясатты ұстанатын адамдар. Олар келісімдерде толық жеңісті жақтайды, кез келген сұрақтарда бітіспес көзқарастарын қорғайды. Қандай ымыран болмаса да олар командаға немесе Отанға опасыздық деп санайды. 

     Ал «көгершіндер» – ол келіссөздерді ынтымақшыл жүргізітендер. Олар мейірімділікті ұстанады және де тараптардың қарым-қатынастары үшін …

Әр жолы, Еуропада болғанымда, мен еуропалық елдер туралы сұқтанып әңгімелеймін.   

Мұнда еш жамандықты көрмеймін.

Біз барлықтарымыз бір-бірімізден бірдеңе үйренеміз.

Шетелдіктер бізге келгенде, оларға да біздең бірдеңелеріміз де ұнайды.  Мысалы, менің американдық қонақтарым біздің қонақжайлылығымызды сүйсініп қалды. Бәлкім, олар үйлеріне қайтып барғаннан соң, өздерінің достарына Қазақстан жайлы айтқан шығар және де осы сұрақта бізді өздерінің отандастыры алдында ғибрат тұтқан шығар. …

Мен бізге, қазақстандықтарға, американдық және еуропалық тұрмыс салтын жиі мысал ретінде келтіремін. Онда тәртіп, ықпалды заңдар қаншалықты жоғары екені, демократия ұстамдырақ екені туралы айтамын.

Кейбір оқырмандар бұны нақты АҚШ елі немесе еуропалық елдердің біреулеріне жағымпаздық деп түсінеді.   

Олай емес екенін сендіргім келеді.

Ол елдерге мен кейбір сұрақтарда ұнамды мысалдар ретінде ғана сүйенемін. Еш уақытта мен оларды дәріптемеймін. Онда да …

Мүдделі еңбек еріксізден жақсырақ екенін ұққанда адамзат капиталистік революцияны бастан кешірді.

Одан кейін, барлығы жұмысты адамдар емес, машиналар істегені жақсырақ екенін ұққанда, өндірістік төңкеріс болды.

Қазір дүние жүзі зияткерлік революцияны бастан кешіріп келеді, өйткені идеялар ең жақсы машиналар мен темірлерден жақсы екенін сезінеді.

Біз оңдаған зауттар мен фабрикаларды салуымыз, бидай мен етті тонналап өсіруіміз мүмкін,  ал Силикон алқабындағы бір ғана …

Өте жиі батыс насихаты деген туралы естимін. Батыс біздің дәстүрлі қағидаларымызды бұзады, біздің тұрмыс салтымызды ойрандағысы келеді дейді.

Ал кей кезде өзімді сондай  «бұзушы» ретінде сезінемін. 

Бізге жақын орналасқан республикада менің бір танысым бар. Бұл еңбекқор, шыдамды халық тұратын айтуға тұрарлық ел. Бірақ, менің ойымша, олардың өктемшіл, тіпті полицейлік деп айтарлық режим құрған, ел билеушілерімен жолы болмады. Мен өзімнің танысыма …

– Әке, осы Украинада не болып жатыр өзі?

– Қашаннан бері сен саясатқа қызығатын болғансың?

– Барлық жерде, барлық арналар бойынша, тек Украина туралы ғана айтып жатыр емес пе, ал мен басын өткізіп алып, енді әңгіме неде екенін ұқпай тұрмын. 

– Ұзақ және күрделі оқиға.

– Ал сен қысқаша және де қарапайым тілмен айтып бер.  

– Жәрайды ендеше. Жоғары …

       1990-жылдары Америкаға алғаш келгенімде бір оқиға есімде қалып қойды.

        Досыммен тыныш көшемен қаланы аралап келе жатыр едік. Бір кезде қасымыздан рэпті бақыртып қойған көлік зу ете қалды. Көлікте жалаң аяқтарын терезелерден сыртқа шығарып, сыраны сорып отырған афроамерикандықтар отыр екен. Бізге ала көздеріменен қарап қояды. Досым оларға қарамауымды сұрады, тіпті теріс қараған дұрыс деп …

Бір қызық егжей-тегжені байқап қалдым: «совок» туралы менің жариялауларымды жарамсыз қабылдаған барлық оқырмандардың түгелге жуықтары Украинамен путиндық Ресейдің дауының жақтаушылары болып табылады.

Бұл менің Донецк пен Луганск облыстарында сепаратисттер мен үкімет әскерлерінің арасында соғыс емес тіпті Украина мен Ресей арасындағы соғыс жүргені туралы емес екендігі ойымды нығайтты. Онда идеологиялық соғыс болып жатыр. «Кеңестік» және «батыс» идеологиялар күресуде.

Украинаның ішінде бұл …

Тежеулері, шектеулері, цензурасы аз болған еркін қоғамда көптеген ойлар, сөздер, идеялар пайда болады. 

Ал неғұрлым идеялар көп болса, соғұрлым таңдаулар мен бәсекелестіктердің соғысында идеялардың ең жақсыларының түрткілеулерінің  ықтималдығы көбірек. 

Сондықтан да еркін қоғамдарда ең жақсы көліктер, компьютерлер, телефондар, суреттер, фильмдер  туындаған.

Бостандық  таңдауды туындайды, таңдау ең жақсысын қалдырады.…

Балалық кезімде мен әр жазды әжемде ауылда өткіздім. Ол жалғыз тұрды (атам соғыста қайтыс болған), ал мен оған көмектескен болған сияқтымын. 

Бір уақиға есте қалды.   

Бір жолы түнде әжем арбаны жекті де біз егістіктің бір жеріне бардық.   «Шөпке», – деп ол маған түсіндірді.  Біз егістіктегі үп-үлкен маяларға жеттік, араларды алдық және жапырыла өзімізге биіктігі бір қабатты үй сыйяқты үп-үлкен …